Sut gallen ni... Brototeipio gwasanaethau yn well
Gan Alistair Ruff, Arweinydd Dylunio sy'n Canolbwyntio ar y Defnyddiwr yn PDR.
Mae dylunio'n cael ei ddefnyddio mwyfwy ar draws meysydd ehangach, yn dylunio gwasanaethau, strategaethau, polisïau, trawsnewidiadau, cymunedau neu sefydliadau. Mae'r rhain i gyd yn dod â'u heriau eu hunain a dylid cymhwyso'r broses ddylunio i'r meysydd hyn mewn ffordd briodol fyfyriol. Fy nod yw nodi rhai cyfleoedd dylunio er mwyn datblygu ei ymarfer yma, nid yw'r presennol bob amser yn ddrwg ond gallai'r dyfodol fod yn well.
PAM DYLUNIO GWASANAETHAU?
Byddaf yn defnyddio 'dylunio gwasanaethau' fel term cyffredinol er mwyn disgrifio'r defnydd o ddylunio yn y meysydd cymhleth hyn. Mae llawer o bobl eraill eisoes wedi trafod y diffiniad o ddylunio gwasanaethau felly ni fyddaf yn ei drafod yma. Felly beth am ddylunio strategol, polisi neu brofiad, ac ati? Rwy'n credu bod Lucy Kimbell wedi taro'r hoelen ar ei phen:
Dim ond mapiau dylunio gwasanaeth sy'n uniongyrchol ar gategorïau sefydledig o fewn economeg sy'n rhannu gweithgareddau yn echdynnu deunyddiau crai, gweithgynhyrchu a gwasanaethau.
LUCY KIMBELL
Mae'r ystyriaeth hon o wasanaethau yn nhermau economaidd a'r farchnad, a arferai fod yn faes 'marchnata gwasanaethau' yn bennaf, yn prysur ennill ei phlwyf ymhlith y gymuned ddylunio. Ac yn gwbl briodol yn fy marn i, os ydym o ddifri yn bwriadu i ddylunio (a dylunwyr) gael effaith ar lefel busnes, rhaid i ni allu cyfathrebu ar y lefel honno. Mae erthygl blog diweddar Matt Edgar ar beth mae'n ei olygu wrth sôn am wasanaethau yn enghraifft dda o hyn.
Roedd yn cyd-fynd â'm hymchwil, yn olrhain gwreiddiau'r ffordd rydyn ni'n sôn am wasanaethau ym maes dylunio ar hyn o bryd, a sut y gallwn symud hyn yn ei flaen. Wrth farchnata gwasanaethau, mae'r cysyniad o resymeg a chyd-greu gwerth sy'n dominyddu gwasanaethau wedi bod yn datblygu ers i Vargo & Lusch gynnig hynny am y tro cyntaf yn 2004. Fodd bynnag, roedd yr arfer o ddatblygu gwasanaethau yn dal i fod yn seiliedig ar fodel gwerth mewn cyfnewid yn hytrach na gwerth mewn defnydd. Mewn gwirionedd, roedd sefydliadau'n dylunio ac yn gwerthu gwasanaethau gyda dull datblygu cynnyrch, gan geisio ymgorffori gwerth mewn gwasanaeth a gwerthu'r gwerth hwnnw mewn trafodyn.
Staff gwasanaeth cyhoeddus Latfia yn arbrofi gyda chwarae rôl a thechnegau prototeipio digidol.
AI DYMA GYFLE DYLUNIO?
Yn fy mhrofiad i o gymhwyso'r broses ddylunio i heriau busnes a sefydliadol, y ddau wahaniaeth mwyaf sylfaenol wrth ddefnyddio proses ddylunio yn hytrach na dulliau datblygu gwasanaethau eraill yw cynnwys ymchwil barhaus i ddefnyddwyr, a phroses prototeipio ailadroddol. Defnyddir y ddau ddull i nodi sut y gall ac sut y bydd gwasanaeth yn rhoi gwerth i bobl sy'n ei ddefnyddio. Mae papur Yu a Sangiorgi yn 2018 yn cytuno bod dull dylunio yn llenwi'r bylchau wrth ddatblygu gwasanaethau newydd, gan ganiatáu i sefydliadau ddylunio gan ddeall nad yw gwerth y gwasanaeth yn cael ei greu ganddynt a'i roi i bobl, ond yn cael ei gyd-greu gyda'r bobl hyn.Mae prototeipiau yn allanoli'r gwasanaeth y dyfodol arfaethedig mewn ffordd sy'n caniatáu i'r rhai y tu allan i'r tîm dylunio brofi a llunio'r gwasanaeth sy'n cael ei ddatblygu. Pan fydd sefydliad yn symud i gydnabod bod gwerth yn cael ei greu ar y cyd ag eraill, mae prototeipio gwasanaethau mewn ffordd y gall pobl eu profi yn elfen allweddol wrth nodi a yw'r gwasanaethau'n darparu'r gwerth a fwriedir.Fodd bynnag, mae ansicrwydd anochel o ran prototeipio gwasanaethau 'anniriaethol'. Allwch chi gynrychioli'n gywir gwasanaethau sy'n dibynnu'n ar dreigl amser, cydberthnasau dynol, amgylcheddau ffisegol lluosog, a thechnoleg symudol mewn prototeip? Ac a ddylech chi roi cynnig arni? Mae gennym ddulliau a syniadau cadarn yn y maes hwn yn barod, fel adnoddau dylunio gwasanaethau Roberta Tassi er enghraifft. Ond mae gan arferion dylunio eraill arferion prototeipio llawer mwy datblygedig a gallant ein rhoi ar ben ffordd o safbwynt datblygu dylunio gwasanaethau.
BENTHYCA THEORI PROTOTEIPIO
Gellid dadlau taw cynhyrchion sy’n dod i feddwl y rhan fwyaf o bobl wrth feddwl am brototeipio; prototeipiau y gallwch gydio ynddynt neu gerdded o’u cwmpas. Wrth ddylunio cynnyrch, gwyddom y gall prototeipiau fod â dibenion gwahanol:
A model of four prototyping categories (Erichsen et al. 2016)
Mae model Erichsen o'r diwydiant modurol yn cydnabod nad yw pob prototeip at yr un dibenion, felly nid oes angen cynllunio pob prototeip yn yr un modd, na chyda'r un graddau o gywirdeb. Un peth yn arbennig sy’n werth ei nodi yw nad yw pob prototeip ar gyfer cynulleidfaoedd allanol, ac nid yw pob prototeip ar gyfer 'profi’.
Os ydyn ni wir eisiau treiddio i theori prototeipio, yna Dylunio Rhyngweithio neu HCI yw'r lle i edrych. Mae ‘Fundamental Prototyping Principle’ Lim a Stolterman yn grynodeb gwych o'r ddealltwriaeth hon:
Prototyping is an activity with the purpose of creating a manifestation that, in its simplest form, filters the qualities in which designers are interested, without distorting the understanding of the whole.
LIM YOUN-KYUNG AC ERIK STOLTERMAN
Dylai dylunwyr gynllunio prototeipiau yn seiliedig ar yr hyn maen nhw am ei ddysgu. Maen nhw'n cydnabod sut y gall bod yn ddarbodus gydag amser a deunyddiau eu helpu i gyflawni'r nodau hyn, heb ddifetha dealltwriaeth neu amgyffred cynulleidfaoedd o'r dyluniad cyffredinol. Mae model 'cywirdeb cymysg' McCurdy et al yn datblygu'r syniad hwn bod gan brototeipiau 'briodweddau' gwahanol y gellir eu trin at ddibenion y dylunydd ei hun. Maen nhw'n cynnig elfennau gwahanol o gywirdeb y gellir ac y dylid eu rheoli at ddibenion arfaethedig y prototeipiau. Mae Rhyngweithio Dylunio/HCI yn nodi'r 5 elfen ganlynol:
- Lefel y mireinio gweledol
- Hyd a lled swyddogaethol
- Dyfnder swyddogaethol
- Cyfoeth rhyngweithio
- Cyfoeth y model data
Os ydych chi fel fi, roedd gweld hyn yn cael ei ysgrifennu am y tro cyntaf yn fynegiant mor glir o bopeth roeddwn i wedi dod i'w ddeall am adeiladu prototeipiau digidol rhyngweithiol, gan sbarduno fy awydd i ymchwilio ymhellach iddo. Yn benodol, bydd fy ymchwil yn ceisio canfod pa 5 elfen bosibl o gywirdeb sydd i'w hystyried pan rydyn ni'n prototeipio gwasanaethau.
Yr hyn sy'n amlwg yw nad oes un dull prototeipio sy'n gallu bodloni holl anghenion dylunio gwasanaethau. Bydd prototeipio gwasanaeth o'r dechrau i'r diwedd yn wahanol i brototeip un man cyswllt unigol ar hyd taith y gwasanaeth hwnnw, mae angen i'r dylunydd gydnabod hyn a rheoli rhinweddau'r prototeip er mwyn cyrraedd y nod. Cydnabod y lefel hon o reolaeth y gallwn ei chael a chynllunio prototeipiau'n gydwybodol yn seiliedig arni yw'r cam cyntaf tuag at brototeipio dylunio gwasanaethau'n well.